Showing posts with label Aviation. Show all posts
Showing posts with label Aviation. Show all posts

Sunday, April 8, 2018

टर्न सक्थ्यो यूएस–बंगला दुघर्टना



काठमाडौँ एयरपोर्टमा २८ फागुनमा भएको यूएस–बंगलाको विमान दुघर्टनासँगै तत्काल उठेको प्रश्न हो, गल्ती पाइलटको थियो वा एयर ट्राफिक कन्ट्रोलर (एटीसी)को ? ४९ जनाको ज्यान जाने गरी भएको बंगलादेशी निजी कम्पनीको जहाजले अन्तिम अवस्थासम्म ‘आपत्काल’ घोषणा नगरेकाले पनि चासो र जिज्ञासा त्यही एउटा प्रश्नमा केन्द्रित भयो । यात्रा अवधिभर अन्य कुनै समस्या अनुभव नगरेको घाइते यात्रुहरूले समेत बताइरहेका थिए सार्वजनिक भएको ‘अडियो रेकर्ड’ले समेत उही आशंकामा बल दियो ।

एटीसी र ककपिटबीच भएको संवादमा एयर ट्राफिकले पाइलटलाई धावनमार्गको उत्तरतिर अर्थात् ‘२०’ तर्फबाट अवतरण नगर्न र आकाशमै होल्ड गरिराख्न भनिएको थियो । जबकि, उक्त जहाजलाई ‘०२’ भनिने धावनमार्गको दक्षिणी कुनाबाट अवतरण गर्न ‘क्लियर’ गरिएको थियो । यति हुँदाहुँदै पनि जब जहाज तय नभएको बाटो पक्डिदै उत्तरतिर लाग्यो, एटीसी कक्षमा तनाव सुरु भइसकेको थियो ।

Monday, October 20, 2014

लुक्ला एयरपोर्ट, एक्स्ट्रिम नम्बर एक

अन्यत्रभन्दा फरक लुक्लाको तेञ्जिङ–हिलारी एयरपोर्टमा हरेकजसो अवतरणपछि यात्रीहरु लामो ताली पिट्छन्, निधार र छातिमा हात लगाएर भगवानलाई धन्यवाद दिन्छन् । पाइलट मात्र होइन हरेकजसो यात्रुलाई त्यतिखेर आफ्नो साहसमा गर्व लाग्छ, विश्वकै ‘मोस्ट एक्स्टि्रम एयरपोर्ट’को सूचिमा एक नम्बरमा पर्ने एयरपोर्टमा उत्रेकोमा ।

सन् २०१० मा अमेरिकाको द हिस्ट्री च्यानलले शीर्ष १० एक्स्टि्रम एयरपोर्टको सूचि निकालेको थियो । उक्त विशेष कार्यक्रम तयार पार्दा कतै जटिल स्थानको अवस्थिति त कतै उडान/अवतरणमा लिनुपर्ने विशेष शैली, मौसम, धावनमार्गजस्ता फरक फरक मापदण्डलाई आधार मानेको थियो । अघिल्ला ९ एक्सट्रिम एयरपोर्ट देखाइसकेपछि लुक्लाबारे उसले भनेको थियो, “यो त्यस्तो एयरपोर्ट हो जहाँ अगाडिका एयरपोर्टमा देखिएका यी सबै चुनौती एकैसाथ आउँछन् ।”

९३८३ फिट उचाईमा रहेको एयरपोर्टमा ‘ओभरसुट’ छैन जुन हरेकजसो एयरपोर्टको एउटा साधारण मापदण्ड हो । अन्तिम अवस्थामा अवतरण सुरक्षित नमानिए सिधा अगाडि वा दायाँ बायाँ उड्न सकिने अवस्था हो यो । दुधकोशी नदि कटेपछि जहाज दुई पहाडका बिच रहेको साँघुरो खोंचबाट अगाडि बढ्छ । तारा एयरका क्याप्टेन प्रमोद पौडेल भन्छन्, “त्यसपछि अवतरण गर्नैपर्छ, जुनसुकै सर्तमा ।” वायुसेवा क्षेत्रमा रहेको एउटा चर्चित भनाईझैं, 'नो गो' क्रस गरेपछि 'गो गो' ।

एयरपोर्टको विशिष्ठता त्यत्तिमै सकिंदैन । ४६० मिटरको धावनमार्गको तल्लो भाग र माथिल्लो भाग १२ डिग्री कोणमा छ जसले रनवेको दुई पुछारबिच १५० फिटको उचाई फरक पार्छ । यो झण्डै १० तले घर बराबरको उचाई हो । छोटो धावनमार्गसँग जुध्ने विज्ञानकै रुपमा उकालो धावनमार्ग बनाइएको हो । तर टेक अफको बेला भने ओरालो ठिक होइन । भिरालोमा बिचमा इञ्जिनले काम गर्न छाडेमा होस् वा आधा रनवे काटेपछि जहाज रोक्न सहज छैन । अझ जहाजको गति ४० नट्सभन्दा माथि भए त त्यो असम्भव नै छ । ६० नट्समा विमान उड्छ । साधारणतया जहाजलाई मोड्दा ३० डिग्री भन्दा बढि कोणमा ढल्काइने जहाज लुक्लामा भने ४५ डिग्रीसम्म ढल्काउनुपर्छ ।

Sunday, January 19, 2014

एक्ला नेपाली

सन्तबहादुर लामिछाने, २६,ले पोखरालाई जमिनबाट कम आकासबाट बढि चिनेका छन् । उनी अल्ट्रालाईट पाइलट हुन्–– नेपालमै सिकेर व्यावसायिक रुपमा अल्ट्रालाइट हवाइजहाज उडाउने उनी पहिलो र हालसम्मकै एक्ला नेपाली । पछिल्लो २ बर्षमा झण्डै १ हजार घण्टा आकासमा उडेर उनले ३ हजार बढि व्यक्तिहरुलाई पोखरा आसपास र छेउछाउका हिमालका नजिकसम्म पुर्‍याएका छन् । भन्छन्, “आकासमा उड्नुको मज्जा त छंदैछ मानिसलाई जीवनभर सम्झनयोग्य खुसी दिने काम गर्न पाएकोमा सबैभन्दा बढि आनन्द लाग्छ ।”

गोरखा, मान्बु उनको घर हो । जहाँबाट उनले सानैदेखि आकासमा उड्ने विमानलाई चियाएका थिए । मध्यमवर्गिय परिवारका उनले पाइलट बनिएला भन्ने कहिल्यै सोचेनन् । भन्छन्, “जहाज चड्ने रहर भने निकै बर्ष पहिलेदेखिको थियो ।” काठमाडौंको अमृत साइन्स कलेजबाट आइएस्सी सकेपछि उनी मोटरसाइकल र इलेक्ट्रिकल मेकानिक्स तालिम सिके । त्यही सिपले उनलाई पोखराको एभिया क्लब नेपालसम्म डोर्‍यायो । शुरुमा त्यहाँ उनले विमान उड्नुअघि र ओर्लेपछिको जाँच र अन्य मर्मतमा सघाउने काम गर्न थाले । भन्छन्, “जहाज चड्ने रहर त्यहीं कमाएको पैसाले पहिलोपल्ट पूरा गरेको थिएँ पोखरा–काठमाडौं उडान गरेर ।”

नेपालको पहिलो अल्ट्रालाइट कम्पनी ‘एभिया क्लब नेपाल’मा अहिले दुई रसियन, दुई युक्रेनी र एक नेपाली गरी पाँच पाइलट छन् । लामिछानेले एभिया क्लबले उडाउने दुवैखाले अल्ट्रालाइट जहाजहरु ‘डेल्टा विङ’ र ‘फिक्स्ड विङ’ उडाउँछन् । तर फिक्स्ड विङ एयरक्राफ्टको व्यावसायिक उडानका लागि भने नेपाल नागरिक उड्यन प्राधिकरणबाट अनुमति लिने अन्तिम प्रक्रियामा छन् उनी । भन्छन्, “यी दुवै सिंगल इञ्जिन साना जहाजमा उड्नुको मज्जा त बेग्लै छ, त्यसमाथि पोखराको सुन्दर आकासमा उड्नुले त्यो झन् अनुपम भइदिन्छ ।”

खेलौनाजस्ता लाग्ने अल्ट्रालाइट जहाजहरु १३ हजार फिट सम्मको उचाईमा उड्छन् । आँखै अगाडि माछापुछ्रे (फिस्टेल) देख्नेगरी उडाउँछन् । फेवातालमाथि फ्रिफल गराउँछन् । अझ डेल्टाविङ एयरक्राफ्टमा त दायाँ–बायाँ खुला हुन्छ । अझ यो ‘टु–एक्सीस’ जहाज भएकाले मोड्दा ढल्काउनै पर्छ । जतिखेर मानिसहरुको ढुकढुकी झन् बढि बढ्छ । भन्छन्, “त्यसैले त यो साहसिक हवाई अनुभव हो ।” लामिछानेका अनुसार सिंगल इञ्जिन जहाज भएका कारण धेरैलाई अचानक इञ्जिनमा खराबी आए के होला भन्ने डरले काम गर्दोरहेछ । यद्यपि अल्ट्रालाइटमा तीन तहका सुरक्षा हुन्छन् । उचाई मेन्टेन गर्न सक्यो भने तातो हावाकै भरमा ‘ग्लाइड’ गरेर ल्याण्ड गर्न सकिन्छ । भन्छन्, “जस्तो ५ हजार ५ सय फिट माथिको उचाईमा सारङकोटमाथि इञ्जिन फेल भएमा यात्रुलाई थाहा नै नहुनेगरी ग्लाइड गरेरै एयरपोर्टमा ल्याण्ड गर्न सकिन्छ ।” जहाजको पखेटा नै भाँचियो भने एयरक्राफ्टमै जोडिएको प्यारासुटले काम गर्न थाल्छ । फिक्स्ड विङ एयरक्राफ्टको ग्लाइडिङ अनुपात त अझ बढि हुन्छ ।