नोटबुक #Norway

के दिन, के रात
प्राय: विदेश भ्रमणमा जाँदा मेरो सुत्ने तालिका नमज्जाले विथोलिन्छ । निकै कम समयका लागि गइने ठाउँमा सक्दो बढि घुमघाम र भेटघाट गर्न मन लाग्ने नै भो । मनले सोच्छ, “सुत्नलाई त नेपाल छंदैछ नि ।” हालै अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी उर्जा सम्मेलनमा सहभागि हुन एक हप्ताका लागि नर्वे पुग्दा पुरानै स्वभावकाबिच त्यहाँको रातनपर्ने विशेषताले झन् बढि सुत्नु न उठ्नु पार्‍यो ।

मध्यरातमा सूर्य झुल्कने देश हो नर्वे । त्यसमाथि सम्मेलन भएको सहर ट्रोन्डियम उत्तरी गोलाद्र्धभन्दा ५ सय किलोमिटर मात्रै दक्षिणतिर रहेकोले पनि त्यहाँ गर्मीयाममा अंध्यारो नै हुँदैन भने पनि हुन्छ । मध्यरातसम्म त आकासमा सूर्य नै देखिने । त्यसपछि भने साँझजस्तो उज्यालो । घडि नहेरे रात परेकै पत्तै पाइंदैन । अंध्यारो नदेखी निद्रै नलाग्ने वातावरणमा हुर्केका हामीलाई थाकेको ज्यानका बिच सुत्नु न उठ्नु किन नहोस् त । त्यसैले रातको समय हो भन्ने जनाउ दिन त्यहाँ गाडिले उज्यालैमा हेडलाइट बाल्छन् । रेष्टुराँका टेबलमा मैनबत्ति बालिन्छन् ।

कतिसम्म भने नर्वेजियन युनिभर्षिटी अफ साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी (एनटिएनयु)मा ‘स्टुडेन्टरसमफन्डेट’ नामको एक शताब्दी पुरानो गोलघर क्रितिम अंध्यारो तयार पारेर कन्सर्ट गर्ने प्रिय ठाउँ रहेछ । उद्घाटन समारोहमा चर्चित नर्वेली गायिका इल्से भेट्सभागले आफ्नो प्रस्तुति दिइरहंदा मसँगै बसिराखेका एनटिएनयुका एक विद्यार्थीले खुसुक्क भन्दैथिए, “इल्सेको कन्सर्ट मेरो लागि कुनै नौलो होइन, म यहाँ बसिराखेको त्यो भन्दा पनि अंध्यारोको रमाइलोले हो ।” उता नेपालबाट फेसबुकमा एकजनादाजु जिस्किंदै भन्दैथिए, “भनेपछि नर्वेलीहरु रक्सी पनि दिउसै पिउँछन् हो ?”

रेडक्रस आइकन

खासमा रेडक्रस स्वयंसेवक हुन् यशोदा अर्याल, २६। गृहजिल्ला सुर्खेतदेखि काठमाडौँसम्म उनले थुप्रै ठूला-साना आपतविपत्मा स्वयंसेवा गरेकी छन्। त्यही स्वयंसेवी कामकै लागि उनलाई उत्तरी गोलार्धसँगै टाँसिएको मुलुक नर्वेसम्म पुग्ने अवसर जुर्‍यो। नर्वेजियन रेडक्रसमा रहेर विभिन्न सहरमा काम गररिहेकी यशोदाले यहाँ आउनुअघि सोचेकी थिइन् रे, 'नर्वेजस्तो विकासको उत्कर्षमा रहेको र सुखी कहलिएको मुलुकमा हामीजस्ता स्वयंसेवीको के काम होला र ?'

मध्यरातसम्म सूर्य झुल्किने देशमा दस महिना कति छिट्टै बित्यो भन्ने उनलाई पत्तै भएन। तर, त्यही अवधिमा एउटा ब्रह्मज्ञान भने पाएकी छन् उनले। भन्छिन्, "दुःख र समस्या सबै ठाउँमा छन्। स्वभाव मात्र फरक हो।" नर्वेमा उनको मुख्य काम रेडक्रसमा युवाहरूलाई आबद्ध गराउँदै संगठनात्मक स्वरूप दिने र स्वयंसेवाका लागि प्रेरति गर्नु हो। एक आदर्श रेडक्रस कार्यकर्ताका रूपमा उनले दिगो हुने खालका नमुना अभियानसमेत सञ्चालन गर्नुपथ्र्यो। यस्तो काम हाम्रो परिवेशमा सुन्दा जति सहज लाग्थ्यो, नर्वेमा उत्तिकै गाह्रो। किनभने, यहाँका नागरकिलाई सरकारले सेवा/सुविधा दिनमा कुनै कसुर बाँकी राख्दैन। भन्छिन्, "हाम्रो आँखाबाट हेर्दा त्यो सुन्दर लागे तापनि त्यसले नर्वेलीहरू सामाजिक रूपमा कमजोर बनिरहेका छन्।"

एक्लोपन अहिले यहाँको ठूलो समस्या बनेको छ। यसबाट बालबालिकाबाहेक अन्य सबै उमेर समूह प्रताडित छ। त्यसबाहेक विभिन्न देशका शरणार्थीलाई नर्वेको परिवेशमा अभ्यस्त बनाउने चुनौती पनि छ। यशोदाका विचारमा यी सबै पैसा वा प्रविधिले दिन सक्नेभन्दा माथिका विषयवस्तु हुन्।

विद्यार्थी सहर

"यस्तो पनि हुन्छ है !" सुदीप श्रेष्ठ, २९, ले नर्वे छिरेको पहिलो रात अचम्मित हुँदै जिब्रो टोकेका थिए। कारण थियो, मध्यरातसम्म आकाशमा चम्किरहेको सूर्य। सम्झन्छन्, "शरीर थाकेको थियो तर अँध्यारो नदेख्दा सजिलै निद्रा लाग्दो रहेनछ।" नर्वेमा  पाँच वर्षअघि पहिलोपल्ट सामना गरेको सो परिवेश श्रेष्ठका अहिले सामान्य भइसकेको छ।

दिन-रातमा देखिने यस्तै फरकबाहेक भूगोलका हिसाबले नर्वे हजारौँ माइल परको नेपालभन्दा खासै फरक छैन। तर, नेपालीहरू नर्वेमा हरेक दिन सामना गर्ने घटनाबाट चकित हुन्छन्। ट्रोन्डियममा डेढ दशकदेखि बसिरहेका इन्जिनियर उमेश थापा भन्दै थिए, "हाम्रा लागि त यो देश छिर्नु नै विश्वविद्यालय छिरेजस्तो हो। सिक्ने कुरा विश्वविद्यालयभित्र र बाहिर सायद बराबरजस्तै होलान्।" सायद त्यही कारण हो, मानव विकास सूचकांक होस् वा सुखी राष्ट्रको सूचीमा, नर्वे शीर्ष दुई/तीनभन्दा तल विरलै र्झछ। त्यसमाथि उत्तरी गोलार्द्धबाट पाँच सय किलोमिटर मात्र दूरीमा रहेको ट्रोन्डियम विद्यार्थीको सहर हो, जहाँको झन्डै एक चौथाइ जनसंख्या अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीले ओगटेको छ। 

ट्रोन्डियममा नर्वेको दोस्रो ठूलो विश्वविद्यालय नर्वेजियन इन्स्टिच्युट अफ साइन्स एन्ड टेक्नोलोजी (एनटीएनयू) र सोर ट्रोन्डेल्ग युनिभर्सिटी कलेज छन्। विद्यार्थीमा विविधता कतिसम्म पाइन्छ भने विश्वका १ सय ५० भन्दा बढी देशका विद्यार्थी यहाँ छन्। एनटीएनयूमा मात्र विद्यार्थीका त्यस्ता दुई सय संगठन दर्ता छन्। जलविद्युत् विकासमा एमएस्सी गर्दै गरेका अनुप खनाल, २७, भन्छन्, "नेपालमा हुने पढाइ र यहाँ हुनेमा भिन्नता नै त्यही विद्यार्थीको विविधताले पार्छ। हामीले सोच्चै नसोचेका थुप्रै कुरा अरू देशका विद्यार्थीबाट सुन्न पाइन्छ।" 

यही भावनालाई आत्मसात् गर्दै ट्रोन्डियममा बर्सेनि विद्यार्थीको दुई ठूला महोत्सव हुन्छन्। एउटा हो, इन्टरनेसनल स्टुडेन्ट फेस्टिबल इन ट्रोन्डियम, जसमा विश्वका विभिन्न विश्वविद्यालयमा पढ्ने विद्यार्थी त्यहाँका विद्यार्थी र स्थानीय परिवारसँग बस्न आउँछन्। अर्को हो यूकेए, जसलाई नर्वेको ठूलो सांस्कृतिक उत्सवका रूपमा लिइन्छ। यो महोत्सवको सञ्चालन ट्रोन्डियममै पढ्ने विद्यार्थीहरूले गर्छन्। नर्वेमा यूकेए कतिसम्म चर्चित छ भने सन् २००९ मा मात्र विद्यार्थीले ९० हजार टिकेट बेच्न सफल भएका थिए। खनाल थप्छन्, "विद्यार्थीप्रति त्यसैले यो ठाउँका मानिसहरू निकै स्नेही छन्।"