'हरेक मुलुकमा सिलिकन भ्याली चाहिएको छ'

वल्र्ड इनोभेसन फोरमका सह–संस्थापक एक्सेल सुल्ज आफ्नो एसिया भ्रमणका क्रममा हालै काठमाडौंमा थिए । दुई दशकबढी समय ‘सिलिकन भ्याली’ भनिने अमेरिकाको स्टार्टअफ केन्द्र सान फ्रान्सिस्कोमा प्रविधि उद्यमीका रुपमा बिताएका उनी पछिल्लो समय सोसाइटी थ्री भनिने स्टार्टअप एक्सिलिरेटरका प्रमुख कार्यकारी समेत छन् । उनीसँग गरिएको कुराकानी ।

विश्वमा अहिले उद्यमशिलताको लहर कस्तो छ ?
उद्यम गर्नका लागि प्रविधिले विगतमा कहिल्यै नभएको माहोल दिएको छ । यद्यपि अझै सिर्जनशील दिमागहरु विकसित देशहरुतर्फ मात्र कुद्न छाडेका छैनन् । सबै सिलिकन भ्यालीमै आएर मात्र राम्रो गर्ने संस्कार रहेसम्म धनी र गरिबबिचको खाडल घट्दैन । र, ठूलो चित्रमा उद्यमशीलताले विश्वलाई योगदान दिन सक्दैन ।

उद्यमशीलतामा हामीलाई चाहिएको माहोल चाहीं कस्तो हो ?
‘किप इट लोकल’ भन्ने धारणा हाम्रा उद्यमीहरुमा नआएसम्म निश्चित व्यक्ति वा देशहरु मात्र धनी भइरहन्छन् । विश्वमा धनी–गरिबको खाडल घट्नेछैन । किनकि, जति नै गरेता पनि उनीहरुले कर वा रोजगारीका माध्यमबाट ठूलो रकम विकसित देशमै सक्छन् । उनीहरुको आफ्नै देशले त्यसको लाभ पाउँदैन ।

स्टार्टअपको संस्कारले देशहरु कसरी बलियो हुन्छन् ?
अहिले सबैजसो देशमा आफ्नै एउटा सिलिकन भ्याली चाहिएको छ । त्यसका लागि आइडियादेखि बजारसम्म कसरी तिनलाई जोड्ने भन्ने संयन्त्र र संस्कार सबैभन्दा बढि चाहिन्छ । स्टार्टअपहरु सफल हुने सीर्फ एक–दुई राम्रा आइडियाले होइन त्यसलाई हुर्काउने माहोलले हो ।

‘पावर, पैसा र ग्ल्यामर केही रहेनछ’— सुजाता कोइराला

दिवंगत गिरिजाप्रसाद कोइरालाझैँ ‘संवाद, सहमति र सहकार्यबाटै देशको स्वार्थमा काम गर्नुको विकल्प नभएको’ बताउने उनी ‘सबैका आ–आफ्नै ब्रान्डको राजनीति भए पनि त्यो रचनात्मक र परिपक्व हुनुपर्ने’ सुझाव दिन्छिन् । एकअर्कालाई गाली र खोक्रा भाषण गर्नेहरु अचेल उनलाई जोकरझैँ लाग्छन् । अनि, उनलाई आफ्नो यस्तै विगतप्रति पश्चात्ताप पनि छ । असाध्य रोग क्यान्सरसँग लडेर अहिले मण्डिखाटारस्थित निवासमा आराम गरिरहेकी नेपाली कांग्रेसकी नेतृ सुजाता कोइरालाले सन्तोष आचार्य र प्रदीप बस्यालसँग राजनीतिक भन्दा पनि आध्यात्मिक लयमा कुरा गर्न रुचि देखाइन् । त्यसैको सम्पादित अंश:

क्यान्सरसँग कसरी भिडिराख्नुभएको छ ?

स्तन क्यान्सर पत्ता लागेको एक महिनामै मेरो डिम्बाशयमा पनि क्यान्सर देखियो । दुवै अलगअलग प्रकृतिका थिए । ती पहिलो चरणमै रहेका कारण समयमै उपचार सम्भव भयो । क्यान्सरभन्दा बढी समस्या त एक महिनाभित्रै दुइटा अपरेसन गर्नुपर्दाको मानसिक तनाव थियो । शारीरिक रूपमा निकै कमजोर भएँ । चिकित्सक, मनोचिकित्सकहरू आउनुभयो । उहाँहरूले निद्रा लाग्ने औषधि दिनुभयो, जसलाई मैले ‘ह्याप्पी मेडिसिन’ नाम दिएकी थिएँ । त्यसले मेरो खास समस्या समाधान गरेन । जब उहाँहरूले अर्को औषधि दिने कुरा गर्नुभयो, म झन् बढी चिन्तित भएँ । औषधिले समस्या समाधान गर्दैन भन्ने लागेपछि म योगतिर लागेँ । जसले मलाई अहिले निकै ऊर्जा र उत्साह दिएको छ । 

बीपी कोइरालालाई समेत क्यान्सर लागेपछि एक सन्दर्भमा ‘झैझगडाहरू सबै बेकार रहेको, जीवन नै ठूलो कुरा रहेको’ भन्नुभएको थियो । तपाईंलाई पनि कुनै बेला यस्तो लाग्यो ?

हामीले आफैँलाई मात्र संसार सोचेका हुन्छौँ, जुन आखिर भ्रम रहेछ । मलाई थुप्रैपटक यस्तो लाग्यो । दोस्रोपटक म १२ दिनजति अस्पताल बसेँ । त्यतिखेरसम्म मलाई मानसिक रोग लागिसकेको रहेछ । अस्पतालमा डाक्टर–नर्ससँग हुँदा मात्र सुरक्षित अनुभव हुने, बाहिर निस्केर बस्न डर लाग्ने । मैले निस्किनै नमानेपछि डाक्टरहरूले बाहिर गएर घुलमिल हुन, राम्री बनेर घुम्न, सपिङ गर्न, रमाइलो गर्न हौस्याए । उनीहरूले खास मेरो उदासपन नापेरै त्यसो भनेका रहेछन् । त्यतिखेर मलाई पावर, पैसा, ग्ल्यामर भन्ने कुरा केही रहेनछ भन्ने अनुभव भयो । हामी बेकारमा एकअर्कामा द्वैष, झगडा पालेर बसेका छौँ । हिजो साथी–भाइ र परिवारसँग गरेका झैझगडा सम्झिँदा अहिले निकै हास्यास्पद लाग्छ ।

नैनसिंह महरलाई १० प्रश्न

पत्रकार हुँदै विद्यार्थी राजनीति थालेका डडेलधुराका नैनसिंह महर, ४२, नेपाल विद्यार्थी संघको ११औँ महाधिवेशनबाट अध्यक्ष निर्वाचित भए । उनीसँग गरिएको कुराकानी :

अध्यक्ष हुन ढिलो भएन ?

नौ वर्षअघि नै म केन्द्रीय उपाध्यक्ष भएको हुँ । दुई वर्षमै महाधिवेशन भइदिएको भए सात वर्षअघि नै अध्यक्ष भइसक्थेँ ।
ढिलो हुँदा के हानि भयो  ?

मलगायत थुप्रै साथीहरूको राजनीतिक योजना बिथोलियो । व्यक्तिगत उन्नतिमा बाधा पुग्यो । शैक्षिक नीति र कार्यक्रमका सवालमा संगठन खिइयो ।
अब के गर्नुहुन्छ त ?

धनी–गरिबबीचको शैक्षिक खाडल कम नगरे ठूलो सामाजिक जोखिम आउने खतरा छ । देशमा तीनखाले नागरिक उत्पादन भइरहेका छन् । यसले विद्रोहको वातावरण बनाइराख्छ । यसका लागि शैक्षिक माफियाकरण रोक्नुपर्छ । 

'नेपाल-चीन सम्बन्ध नयाँ उचाईमा लैजाने यो सबैभन्दा उपयुक्त समय हो'— प्राध्यापक ली ताओ

प्राध्यापक ली ताओ, ५०, चीनको सिचुवान विश्वविद्यालय अन्तर्गतको इञ्चिच्युट अफ साउथ एसियन स्टडिज (आइएसएएस)की कार्यकारी निर्देशक हुन् । आइएसएएस चीन सरकार अन्तर्गतको दक्षिण एसियाली मामिला हेर्ने चीनको प्रमुख र एकमात्र प्राज्ञिक संस्था हो । चीनको दक्षिण एसियाली नीति निर्माणमा यसको प्रभाव प्रमुख मानिन्छ । तिब्बती संस्कृतिकी ज्ञाता तथा दक्षिण एसिया, भारत, अमेरिका मामिलाकी विज्ञ लीले चीनको राज्य सञ्चालनको प्रमुख निकाय चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको केन्द्रिय समितिलाई दर्जनौं त्यस्ता परामर्श प्रतिवेदन बुझाइसकेकी छन् । गतसाता छेन्दुस्थित आफ्नै कार्यालयमा लीले नेपालका लागि प्रदीप बस्यालसँग नेपाल–चीन मामिलाका पछिल्ला आयामबारे झण्डै डेढ घन्टा खुलेर कुराकानी गरिन् ।
   
प्रधानमन्त्री केपी ओलीको पछिल्लो चीन भ्रमणलाई कसरी हेर्नुभएको छ ? के यो सामान्य रुपमा भइरहने द्विपक्षिय अभ्यास हो या धेरैले भनेजस्तो ‘ऐतिहासिक’ ? 
प्रधानमन्त्री केपी ओलीको भ्रमणको महत्वपूर्ण अर्थ छ । वहाँ निकै व्यावहारिक व्यक्ति हुनुहन्छ । चीनमा सबैतिर वहाँले निकै आत्मिय स्वागत, सत्कार पाउनुभयो । चीनियाँ सञ्चारमाध्यमले भ्रमणलाई महत्व र गहिराईका साथ प्राथमिकता दिए । चीन र नेपालबिच विभिन्न तहमा भएका सम्झौताको गहिरो छाप चीनियाँ जनतामा परेको छ जसले हामी दुवै देशको भविष्यका लागि योगदान गर्नेछ । त्यसैले केही हदसम्म यो भ्रमण ऐतिहासिक नै हो ।

नेपालमा चीनको स्वार्थलाई भूराजनीतिक, आर्थिक र तिब्बती मामिलाका सेरोफेरोमा धेरैले भिन्नभिन्नै ढंगबाट बुझ्दै आएका छन् । यसमा यहाँ के भन्नुहुन्छ ?
चीन—नेपाल सम्बन्धको मुख्य आधार त हामी छिमेकी हुनु हो । इतिहासदेखि नै मैत्रीपूर्ण सहअस्तित्वसाथ चलेको हाम्रो सम्बन्ध नङमासुको जस्तो छ । युवा अवस्थामा मैले थुप्रै बर्ष तिब्बतमा काम गरेकी छु । त्यहाँका स्थानियहरुले प्राचिन समयमा तिब्बती व्यापारीहरुले उत्तर पश्चिमको सिंनज्याङबाट जनावरमा नुन बोकेर नेपालसम्म लैजाने र उताबाट नेपाली सामान किनेर ल्याउने गरेका किस्सा सुनाउँथे । कतिले त नेपालमा जहान छोराछोरी पनि हुनेगरेको भन्दै ठट्टा गर्थे । हाम्रो सम्बन्ध पुस्तौंपुस्तामा त्यसरी हुर्कंदै आएको हो । मैले नेपाल र चीनबिचको यही पुरानो सम्बन्धबारे थुप्रै लेखेकी छु । हालै नेसनल जियोग्राफिक म्यागेजिनले मलाई पुनः एकपटक त्यसबारे लेख्न आग्रह गरेको छ । उतिबेला मैले तिब्बतभित्र मात्र रहेर लेखेकी थिएं, योपटक ती प्राचिन कथासँग जोडिने नेपाललाई नजिकबाट जोड्दै मानवशास्त्रीय तरिकाबाट लेख्दैछु । तिब्बती मामिलाका बारेमा भन्नुपर्दा नेपालका हरेक सरकारले एक चीन नीतीलाई बलियो ढंकबाट समर्थन गरेका छन् । त्यसैले त्यो ठूलो समस्या होइन ।

[Interview] The world’s most renowned Sherpa talks Mt. Everest

By ANUP KAPHLE AND PRADEEP BASHYAL

in The Washington Post

No human knows Mount Everest as well as Apa Sherpa.

That's because no man has climbed the mountain as many times as Apa has, for which he even got a nickname — Super Sherpa. Three years ago, he extended his own world record by making 21 successful ascents to the highest point on Earth. Since 1990, Apa has climbed Everest every year except 1996 and 2001, scaling the summit twice in 1992.

Apa Sherpa climbs the Himalayan mountains on the way to the Tsho Rolpa Glacier Lake in Nepal.  (Photo: The Great Himalayan Trail via AP)

After the avalanche on Everest that killed more than a dozen Nepali mountaineering guides last month, Apa says the Everest should be left alone. In an interview with the Salt Lake Tribune, he said that the mountain needs to rest and that people can always try climbing it next year.

We asked Apa six questions on his ascent to the summit, the challenges that mountaineers face and why Nepal's government and the mountaineering community should pay attention to the Sherpas' plight.

Washington Post: What made you keep wanting to go back to Everest?

Apa Sherpa: Climbing the Everest is a routine for Sherpas like me. We are way behind in education. There are no other options to meet our most basic of ends. So, regardless of all the risks involved in climbing the mountain, the Sherpas do it. It was same in my case as well. People climb Everest once in a lifetime to experience the adventure. Things are different for us. We keep on climbing more than once because we have to do it.

I climbed the Everest the first 16 times to support my family. I took my children to the United States for their education. However, besides my need to support the family, I wanted to do something for the country. So I collected funds in America under the Apa Sherpa Foundation and in Nepal under Eco Everest Expedition. After this, I increased the number of my expeditions from 16 to 21. In 2008, I started a campaign to encourage the climbers to bring back their wastes along with them. I retired after I climbed for the 21st time. Since then, I have been working under my foundation in the education, health and environment sectors. My heart aches when Sherpas, who carry luggage twice their own weight, lose their lives.

कोमामा कुमार नगरकोटी [Video]

आख्यानकार कुमार नगरकोटीको नाटक "कोमा : अ पोलिटिकल सेक्स" आजदेखि मार्च महिनाभर दिनहुँ शिल्पी थिएटर, बत्तिसपुतलीमा प्रदर्शन हुँदैछ । अखबारका लेखनमा र त्यसमा पनि अफबिट शैलीका कारण रुचाइएका कुमार नगरकोटीको लेखन भएकाले पनि धेरैले यो नाटकलाई निकै प्रतिक्षासाथ कुरेका छन् । नाटकलाई घिमिरे युवराजले निर्देशन गरेका छन्  ।



नाटकको तयारीमा व्यस्त रहंदा हालैको एक साँझ हामीले उनलाई भेटेका थियौं । र, थुप्रै जिज्ञाशा राख्यौं उनको व्यक्तिगत स्वभावदेखि नाटकका बारेमा । प्रस्तुत भिडियोमा राजकुमार बानियाँ, कुमार पौडेल, लुना भट्टराई, अब्दुस मियाँ, अंकित अधिकारी र प्रदीप बस्यालले सोधेका केही प्रश्न  र त्यसमा नगरकोटीको उत्तरहरु प्रस्तुत गरेका छौं । 

कोमाको अफिसियल ट्रेलर हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्

भिडियो सुटिङका क्रममा सघाउने शिल्पी थिएटरका सम्पूर्ण कलाकारहरु एवं निर्देशक घिमिरे युवराजप्रति म निकै आभारी छु । भिडियो खिच्न सघाउने निरज न्यौपाने र सम्पादनमा सघाउने शंकर चैसिरप्रति निकै आभारी छु ।

के भन्छन् कुमार नगरकोटी  ?

नाटकमा मेरो प्रवेश अल अफ सडन नै हो। मैले जीवनमा नाटक लेख्ने त परै जाओस्, लेखक बन्छु भनेर पनि सोचेको थिइनँ। सहरमा म विधाभञ्जकका रूपमा कुख्यात छु। नाटकमा मैले र्फमलाई क्राफ्टले भत्काएको छु। हरेक मान्छेमा एक खालको माइन्डसेट छ। त्यसलाई नभत्काई म लेख्न सक्दिनँ। मलाई बदनाम पनि प्रिय छ। म्याडनेस मेरो ब्राण्ड हो । मैले लेखेको म्याडनेसमा सब पात्रहरु मृत छन् तर नाटकमा तिनै जिवन्त हुन्छन् । किनकि म अल्टिमेट म्याडनेसमा गएर लेख्छु ।

Crunching all that data [Interview]

Bhupendra Khanal, 31, is the CEO and Co-founder of Simplify360, a Social Media Intelligence company based in Bangalore, India. He has also co-authored a book ‘Demystifying Twitter Marketing’. In a skype interview with The Post's Pradeep Bashyal he talks about the future of social media in Nepal.

What's your take on the social media users in Nepal? What are they doing? Are they still in the learning phase or crossed that level already?

[Bhupendra] There are always early adopters and late adopters in any nation. Early adopters in Nepal (be it companies or individuals) are advanced in every way.

Not only in urban areas, but I see a huge rural social media wave too. Parents and relatives of people who are working outside are constantly using social media (through web or mobile) to remain connected to the external world.

The use case primarily remains the same worldwide (economies of all stages) – remain connected to the loved ones. Other major use cases are reading and sharing news, following favorite sports team or a celebrity, playing games etc. Nepal has almost the same phenomena as other nations.

What can we expect in terms of the Social, politics or business with the present state of social media users in Nepal? Is this a big population?

[Bhupendra] This is a big population. Facebook Ads Manager today shows around 3.4 million users in Nepal. This is around 10 to 12 percent of population, may be around 25% of non-dependent population (age between 18 and 65).

It is important to note that 3.4 million is a big population, which is around 70% of the population of Denmark or Norway. This has huge business potential and an amazing reach for enterprises or governments.

The other important thing is - in most of the contested elections, the difference of total votes percentage between 2 or 3 major parties is within 10%. Now consider Social Media giving potential reach to 25% of the population and its significance. It clear is a king maker in Politics.

We can take some example from Narendra Modi and Arvind Kejriwal in India. In a nation where Social Media penetration is around 10%, both of them have created the massive wave for themselves that World is looking it as the next big case studies.