ब्वाइज लकरमा लेडी सेफ

कहिलेकाही सुन्दर हुनु पनि ‘सान’ भन्दा बढि ‘समस्या’ भइदिन्छ । नम्रता बैजु, २४, ले यसको अर्थ राम्ररी बुझेकी छिन् । होटल म्यानेजमेन्टमा स्नातक सकेर सोल्टी होटलमा ६ महिना सेफको ‘इन्टर्नसिप’ गरेपछि काठमाडौंका धेरैजसो नाम चलेका स्टार होटलहरुमा जागीरका लागि दर्खास्त हालेकी थिइन् उनले । तर धेरैजसोले उनलाई किचेनका लागि भन्दा पनि फ्रन्टअफिस, सेल्सजस्ता अन्य डिपार्टमेन्टका लागि लिन चहान्थे । ‘किचेनमा मेरो योग्यता र क्षमतातर्फ धेरै प्रवेश नै गर्न खोज्दैनथे’, बैजुले भनिन्, ‘उनीहरुको दिमागमा महिलाहरु व्यावसायिक भान्सेको रुपमा जम्नै सक्दैनन् भन्ने कुरा जमेर बसेको छ ।’ त्यही सहि, उनले आफ्नो सेफ बन्ने सपना पच्छ्याउन छाडिनन् । अन्तत: विगत ६ महिनायता दरबारमार्गस्थित होटल अन्नपूर्णमा ‘सेफ डि पार्टी’ को रुपमा परीक्षणकालको काम गरिराखेकी छिन् जुन पाँचतारे होटलको भान्सामा तेस्रो तहको पद हो ।

हालैको एक मध्यान्न होटल परिसरमै अन्तरवार्ताको लागि समय निकालेकी उनमा व्यस्तताकाबिच पनि कत्ति थकान देखिंदैनथ्यो । मुहारको स्वच्छन्द मुस्कानले राम्रोसँग बताइराखेको थियो, उनी आफ्नो कामसँग पूर्ण सन्तुष्ट छिन् । तर उनका कतिपय साथी तथा शुभेच्छुकहरुले भने त्यो कामलाई ‘एडवेन्चर’को संज्ञा दिदारहेछन् । साथीहरुले भन्ने गरेको उनी सुनाउँछन्, ‘होटलको किचन त ब्वायज लकर हो ।’

त्यो झोँछे, यो झोँछे; त्यो ठमेल, यो ठमेल

समयसँगै बदलिए यी पर्यटकप्रिय ठाउँहरू

न्युरोड हुँदै वसन्तपुर दरबार छिरेपछि दक्षिणपट्टी लाग्ने पहिलो गल्ली झोँछेमा अहिले त्यति धेरै चहलपहल देखिँदैन। अझ महानगरपालिकाले गल्लीको मुखमै काँडेतारले छेकेको छ। त्यसमाथि बाटो नै छेकिने गरी मोटरसाइकल पार्क गरिँदा मानिसहरूलाई 'त्यता पनि घुम्ने ठाउँ छ र ?' भन्ने लाग्न सक्छ। अव्यवस्था, साँघुरो गल्ली र चमकदमकपूर्ण दृश्य-परिदृश्य उभार नदेखिने झोँछे यस्तो अभागी स्थान हो, जसले बितेको ४० वर्षमा आफ्नो साख र सौन्दर्य गुमाउनु पर्‍यो।

कुनै बेला 'फ्रिक स्ट्रिट'का नामले चिनिने गल्ली त्यही हो। उतिबेला झोँछे पर्यटकीय दृष्टिले नेपालकै व्यस्त ठाउँ थियो। सन् '६० को दशकको अन्त्यतिर नेपाल बाँकी विश्वसँग जोडिने क्रम सुरु भएपछि विस्तारै बाह्य पर्यटकहरू भित्रिन सुरु गरेका थिए। नेपालमा त परै जाओस्, राजधानी काठमाडौँमा समेत विदेशी पर्यटक राख्ने पूर्वाधार तयार भइसकेका थिएनन्। झोँछे काठमाडौँको अलिक व्यवस्थित ठाउँ भएकाले पर्यटकहरूको आँखामा पर्‍यो। 

"ठमेल, दरबारमार्गजस्ता अहिलेका चर्चित पर्यटकीय ठाउँहरू त त्यसबेला यस्ता कहाँ थिए र ?," झोँछेस्थित सेन्चुरी लजका प्रमुख सुमन श्रेष्ठ, ५८, भन्छन्, "दरबार स्क्वायर वरपरको मरुहिटी, लगनचोक, झोँछे त्यसबेलाका मुख्य ठाउँ हुन्।" अरूको तुलनामा झोँछेले केही बढी पूर्वाधार विकास गरेको हुनाले यही नै चर्चित भयो। सुमन स्वयंले सन् १९७२ मा झोँछेमा लज खोलेका थिए, जतिखेर नेपालमा हिप्पी पर्यटन उत्कर्षमा थियो। पश्चिमा जगत्मा बढिरहेको पुँजीवादी अर्थव्यवस्थाबाट विरक्तिएर धेरै युवा खुसी खोज्ने बहानामा नेपाल छिरेका हुन्थे। कतिपय त अमेरिका-भियतनाम युद्धविरोधीका रूपमा 'नो वार' अभियानका साथ भित्रिन्थे।

खुसी -ह्याप्पी) खोज्ने बहानामा आएका युरोपियन र अमेरिकीहरूलाई 'हिप्पी' भनेर बोलाउन थालिएको थियो। हिप्पीहरू स्वतन्त्र जीवनशैली रुचाउँथे। लटाधारी, च्यात्तिएका लुगाहरू, जुत्तै नलगाई हिँड्ने, संगीतका पारखी र गाँजा तान्न बढी रुचाउने स्वभावका हुन्थे, हिप्पीहरू। "त्यतिखेर त अहिले बजारमा तरकारी वा किराना पसलमा चकलेट बेचेजसरी गाँजाको व्यापार हुन्थ्यो," श्रेष्ठ सम्झन्छन्, "तर, विस्तारै गाँजाबाट हिरोइन, कोब्रा बाइटजस्ता नराम्रा विकृतिहरू फैलन थालेपछि केही समस्याहरू देखा परेका हुन्।" नत्र त्यसबेलाका पर्यटकहरू हिप्पी नै भए पनि अरूलाई त्यसरी दु:ख नै दिने नियतका नभएको उनको अनुभव छ। 

हनुमानढोका आसपासमै अधिकांश सुटिङ् भएको सन् १९७१ को बलिउड चलचित्र हरे कृष्ण हरे राममा पनि हिप्पीज्म र सहजै गाँजा व्यापार हुने देखाइएको छ। हिप्पीहरू कोही पैसावाल पनि हुन्थे त कोही नेपाल सस्तो ठाउँ भएकाले घुम्न आएका हुन्थे। उनीहरू प्र्fकंदा आफूले ल्याएका सामानहरू सस्तोमै बेचेर जान्थे। नेपालको भिसा शुल्क त्यसबेला कम थियो, जसले गर्दा पर्यटकहरू लामो समयसम्म बस्थे। थापा सम्झन्छन्, "मेरोमा कति हिप्पीहरू एक वर्षसम्म पनि बसेका छन्।" चार/पाँच महिना बस्ने त धेरै हुन्थे। त्यसबेला काठमाडौँमा सबैभन्दा बढी होटलहरू झोँछेमै थिए। अहिले धेरै होटलहरू बन्द भइसकेका छन्। पर्यटकहरूलाई कोठामा धान्न नसकेर पिँडीमै समेत सुताउनुपर्ने अवस्था त्यसबेला झोँछेमा थियो।

अमेरिका, बेलायत, फ्रान्स, हल्यान्ड, जर्मनी र अस्ट्रेलियाबाट आउने पर्यटकको संख्या सबैभन्दा बढी हुन्थ्यो। उनीहरू झोँछेको गल्लीमा खुलमखुला गाँजा तान्दै हिँड्थे, जसले गर्दा झोँछेको मूल बाटोलाई 'फ्रिक  स्ट्रिट' नामकरण गरियो। नेपालसम्बन्धी लेखिएका धेरै पुराना किताबमा यसको उल्लेख पाइन्छ। झोँछेको यो गल्ली अझै पनि विश्वभर चर्चित छ। 

आहा ! दाल,भात तरकारी

मैतीदेवीका राज रिजाल, २१, दुई वर्षअघि काठमाडौँको दरबारमार्गमा केएफसी र पिज्जाहट खुल्दा घन्टौँ लाइनमा बसेर स्वाद चाख्ने सयौँमध्येका एक थिए। बहुराष्ट्रिय फास्टफुड ब्रान्डहरू केएफसी र पिज्जाहट मात्र नभई उपत्यकामा अहिले चिनियाँ, थाई, इटालीयन, जापानी र इन्डियन खानाका प्रशस्त रेस्टुराँ खुलिसकेका छन्। जसले काममा व्यस्त हुने र नयाँ स्वादको पारखीलाई यस्ता रेस्टुराँले राम्रै गरेका छन्। तर, रिजालजस्ता युवा पनि छन्, जसलाई नेपाली परिकार पनि कम स्वादिला र स्वस्थ लाग्दैनन्। रिजाल भन्छन्, "हामीले हाम्रा ब्रान्डलाई स्थापित गर्न सकिरहेका छैनौँ।"

दाल, भात र तरकारी बहुसंख्यक नेपालीको प्रमुख खाना रहे पनि नेपालका विभिन्न जातजाति, संस्कृति र भौगोलिक जनसंख्याका विभिन्न परिकारहरू छन्। "हाम्रो खानाको प्रवर्द्धनका लागि पहिले यसबारे पर्याप्त अनुसन्धान आवश्यक छ," होटल द्वारिकाजका फुड एन्ड बेभरेज म्यानेजर अर्जुनराज गिरी भन्छन्, "कतिपय खाना भने होटलहरूले आफ्ना मेनुमा समेटेका छन्। प्रयास यत्तिमा मात्र सीमित हुनु हुँदैन।"

द्वारिकाजभित्र नेपालका विभिन्न जातजाति र संस्कृतिका खानपिन पाइने रेस्टुराँ 'कृष्ण अर्पण' छ, जसमा नेवारी, गुरुङ, थारू र तामाङ जातिका रैथाने परिकारहरू पाइन्छन्। त्यहाँ ६ देखि २२ कोर्ससम्ममा नेपाली खानाहरू उपलब्ध छन्। गिरी भन्छन्, "नेपाली खानाको प्रवर्द्धनका लागि पहिले दाल र भातलाई केन्द्रमा राखेर लबिङ् गरिनुपर्छ।"

ग्लोबल एकेडेमी अफ टुरिजम एन्ड हस्पिटालिटी एजुकेसनका प्रमुख कार्यकारी खेम लकाई, ३५, ले ५० भन्दा बढी देशको भ्रमण गरसिकेका छन्। उनको अनुभवमा खानपिनको विविधताका आधारमा नेपाल विश्वका उत्कृष्ट मुलुकको सूचीमा पर्छ। "हाम्रा हरेक जातजाति वा जिल्लाका आफ्नै मौलिक परिकारहरू छन्," भन्छन्, "तर, तिनको प्रवर्द्धन गर्न सकिएको छैन।" नेपालमा आएका पर्यटकलाई विदेशी खाना खुवाएर आकषिर्त गर्छु भन्नु मूर्खता हो भन्ने उनको ठम्याइ छ। भन्छन्, "उनीहरूले स्थानीय खाना नै खोज्छन्।" विदेशमा पकाएर नेपाली खानाको वास्तविक स्वाद पाउन नसकिने हुँदा पनि नेपालमै यसको सबैभन्दा बढी सम्भावना रहेको लकाई बताउँछन्। 

वाइनको मनसुन

Its bold time for wine in Kathmandu. More wine is being consumed than ever before. Wine is increasingly being chosen as an accompaniment to meals. The tremendous surge in popularity for wine is coming from several sources. Young adults of the millennial generation are embracing wine. Earlier wine was not that easily available, few elite class people or some abroad returned used to talk about wine. But these days wines are easily available in all liquor stores. There were no importers who used to import wine earlier. The other reason behind the increase in this trend is: a lot of new wine drinkers who grew up with wine-drinking parents. Beer and spirits drinkers are also increasingly opting for wine these days. Earlier all alcoholic drinks were taken as same due to the lack of knowledge. It happened as there were no training institutes and hotel schools where people could get some knowledge about this drink and there were no one who would educate people regarding wine and resources was also not available. People were unaware of the benefits of drinking wine. In fact moderate consumption of wine is beneficial for health, especially red wine which has antioxidant in it. The new generation of drinkers are also interested in learning more about wine, and are open to experimenting with wine from all over the world.

Its shouldn't be mistaken, wine is not at all similar to hard drinks or in our words distilled alcoholic beverage or spirits. Wine is just a fermented alcoholic drink, whereas other hard drinks are fermented and distilled. There is an incredible amount of differences between wine and spirits, although it is the similarities between wine and spirits that seems to be more noticed. Wine, on the one hand, is an alcoholic beverage which is produced from the fermentation of fruit juices, particularly that of grapes. It has generally lesser alcoholic percentage by volume than spirits. Spirits, on the other hand, are liquid preparations, fermented and distilled beverages that are low in sugars and which contain at least 35% alcohol content.

We have an innate preference for some flavour cues. Many wines have some sweetness of fruit that is appealing to novices, and certain successful popular styles of wine focus on providing simple, accessible, fruity flavours. As we learn about wine in general – the history, geography, grape varieties, winemaking practices, differences between producers and so on – and as we face each new glass, the different aspects of the sensory experience take on fresh meaning. We attend to the process of tasting more carefully; we understand the significance of the various aromas and flavours, the structure and the texture. We begin to develop our own ‘culture’ of wine by a process of exploration and benchmarking: we read what ‘experts’ consider to be good and bad expressions of wine, and this then shapes our own preferences and values.

Don’t be intimidated. Taste as much as you can. Lastly, if someone acts like they know everything about wine then they know nothing about wine! Wine is a humbling topic like life. The more you know the more you realize there is to learn.

Catch more on Hello Shukrabar (KANTIPUR) dated 28 jestha, 2067